Z

Zelzele: Deprem demektir.

Zımpara Taşı: Metal endüstrisinde kullanılan kesici bir taştır.

Zirve Buzulları: Dağların doruk kısımlarındaki buzullardır.

Zirve: Bir yükseltinin en yüksek noktasına denir.

Zonal Toprak: İklim ve bitki örtüsü faktörlerinin etkisi altında oluşmuş, yeryüzünde geniş kuşaklar halinde yayılan topraklardır.

 

Zooloji: Hayvanları konu alan bilimdir.

Y

Yağış Rejimi: Bir bölgede yağışın yıl içindeki dağılışıdır.

Yağış: Atmosferdeki su buharının yoğunlaşması ile ortaya çıkan ve dünyanın yüzeyine kadar inebilen her türlü üründür.

Yağmur: Bulutlardan sıvı olarak düşen büyük su damlacıklarıdır.

Yalıyar: Deniz ve göl kenarlarında yer alan, dalga aşındırması sonucu meydana gelen dikliklerdir.

Yamaç Kaynağı: Dağ ve vadi yamaçlarında üstteki geçirimli tabakaların son bulduğu noktalarda meydana gelen kaynaklardır.

Yamaç Yağışı: Nemli hava kütlesinin dağ yamacına bıraktığı yağıştır.

Yamaç: Eğimli bir yüzeydir.

Yanardağ Ağzı: Yanardağın tepesinde, yamacında ya da eteğinde arka arkaya patlamalar ve püskürmelerle oluşmuş huni biçimindeki şekildir.

Yanardağ:  Dünyanın iç tabakalarında bulunan kaya parçalarının, gazların ve lavların yerkürenin altı ile üstünü birleştiren bir bacadan püskürdüğü dağa verilen isimdir.

Yar: Deniz ve göl kısımlarında dimdik yer demektir.

Yardang: Çöl topografyasının tipik şekillerinden olan aşınım şeklidir.

Yarımada: Üç tarafı denizlerle kaplı olan kara parçasıdır.

Yarmavadi: Jeolojik oluşum bakımından, yerkabuğunun yapısı ve topografik gidişine uymayan vadilerdir.

Yatak: Akarsuların meydana getirdiği yıl içinde sürekli ya da süreksiz olarak suların aktığı yoldur.

Yayla: Akarsularla derin bir biçimde yarılmış, üzerinde düzlüklerin belirgin olarak bulunduğu, deniz yüzeyinden çokça yüksek serin kırsal yerlerdir.

Yayvan Yapraklı Ormanlar: Kışın yaprağını döken, geniş yapraklı ağaçlardan meydana gelen ormanlardır.

Yaz Musonu: Asyanın güneyinde görülen nemli havalı musonlardır.

Yaz Saati Uygulaması: İleri saat uygulamasıdır.

Yaz: Havanın güneşli, bol sıcak, az yağışlı, kurak olduğu mevsim adıdır.

Yengeç Dönencesi: Yeryüzünün kuzey yarım küresinde ekvatorun kuzeyinden geçtiği varsayılan enlemdir.

Yeni Ay: Ayın evrelerinden biridir.

Yer altı Suları: Yağış olarak yeryüzüne düşen ya da yeryüzünde bulunan suların, yerçekimi etkisiyle yerin altına sızıp orada birikmesiyle oluşan sulardır.

Yer Kabuğu: Yerkürenin en dış kısmında bulunan yapıdır.

Yerbilimi: Dünyanın katı yapısını ve fiziksel özelliklerini inceleyen bilimdir

Yerçekimi: Kütle çekimi kuvveti demektir.

Yerel Rüzgarlar: Yeryüzündeki genel hava dolaşımına bağlı rüzgarların yöresel koşullarla değişikliğe uğraması sonucunda oluşan rüzgarlardır.

Yerel Saat: Güneşin gökyüzündeki durumuna göre ve yeryüzündeki cisimlerin gölge boyuna göre ayarlanan saattir.

Yerel: Herhangi bir yere ilişkin olan demektir.

Yerleşme Coğrafyası: İnsanların yerleşim kurarak hayatını sürdürdüğü coğrafyaya verilen isimdir.

Yerleşme: İnsanların konut adını verdiğimiz barınaklarda toplu veya dağınık bir şekilde hayatını sürdürmesine yerleşme denir.

Yerli Kaya Gölleri: Göl çanağının çeşitli nedenlerle ana kaya üzerinde oluşturduğu göllerdir.

Yeryüzü: Üzerinde yaşadığımız toprak ve denizler, yerkabuğu, dünya, yaşam demektir.

Yıl: 365 günden oluşan zaman dilimidir.

Yıldırım: Elektrikle dolu bir bulutun sürtünmesidir.

Yıldız: 1. Işıklı gök cismidir. 2. İsminin balıkçılar tarafından verildiği kuzeyden esen rüzgarlardır.

Yıllık Hareket: Dünya ekseni çevresinde hareket ederken aynı zamanda saat ibresinin tersi yönde, güneşin çevresinde yaptığı harekettir.

Yoğuşma: Gaz halindeki bir maddenin çevresine ısı vererek sıvı hale dönüşmesidir.

Yontukdağ: Deniz yüzüne yaklaşacak kadar alçalmış ve düzleşmiş yeryüzü şekilleridir.

Yontuzdüz: Dış güçlerle yontularak yassılaşmış denize yakın kadar alçalmış yerlerdir.

Yörünge: Bir gök cisminin bir diğerinin kütle çekimi etkisi altında izlediği yola denir.

Yukarı Çığır: Bir akarsuyun kaynaklarını ilk topladığı kesimlere denir.

Yükselti: Bir noktanın deniz yüzeyinden yukarı olan yüksekliğidir.

Yüzeysel Aşındırma: Bir yamaç boyunca, yüzeyi kaplayarak akan yağış sularının meydana getirdiği aşındırmadır.

Yüzölçümü: Bir yerin ya da bir şeyin yüzünün ölçülmesi demektir.

V

Vadi Buzulu: Bir vadi içinde birikmiş olan buzullardır.

Vadi Meltemi:  Bir vadinin yukarı ve aşağı kısımları arasındaki sıcaklık farkından meydana gelen rüzgar türüdür.

Vadi Tabanı: Akarsu tarafından iki bölüme ayrılmış düzlüğe denir.

Vadi Yamacı: Vadi düzlüğünden sonra başlayan yükseltinin kenarlarındaki eğimli yüzeylerdir.

Vadi: Genelde akarsular tarafından oyulup oluşturulmuş aşınım şeklidir.

Vaha: Çöllerde çoğu kez yüzeye çıkan yer altı sularının yarattığı tarım veya yerleşme bölgesidir.

Vejetasyon: Bitkileri konu alan coğrafyaya verilen isimdir.

Venüs: Merkürden sonra güneşe en yakın olan gezegendir.

Volkan Bacası: Magmanın yeryüzüne ulaşıncaya kadar geçtiği yoldur.

Volkan Camı: Doğal yollarla oluşan volkanik kökenli bir cam türüdür.

Volkan Konisi: Lav, kül, volkan bombası gibi volkanik maddelerin üst üste yığılması ile oluşann koni biçimli yükseltidir.

Volkan Topografyası: Volkanizma olayına bağlı olarak meydana gelen yer şekillerini içeren topografyaya verilen isimdir.

Volkan: Magmadan çıkan maddelerin yeryüzüne yayılmasına aracılık eden baca şeklindeki dağdır.

Volkanizma: Yerin iç kısmındaki magmanın, yerkabuğu içine doğru sokulması veya yeryüzüne doğru yükselmesi sürecidir.

Ü

Üçüncü Zaman: Memeli hayvanların ve bu günkü bitki topluluklarının belirdiği çağdır.

Ülke: Bir devletin egemenliği altında bulunan toprakların tümüne verilen isimdir.

U

Uçurum: Dağlık engebelerdeki yüksek kesimlerin uç noktasıdır.

Ulaşım: İnsanların ürettikleri çeşitli ham ve işlenmiş maddelerin, haberlerin bir yerden başka bir yere nakledilmesidir.

Uranüs: Güneş çevresinde dolanımı seksen dört yılda tamamlayan gezegendir.

Uranyum: Radyoaktif bir kimyasal elementtir.

Uruk: Arabistan Yarımadası’nda çok uzun boyuna uzanan kumullara verilen addır.

Uvala: Birbirine sınır olan birkaç dolinin gelişmeleri sonucunda oluşan karstik arazilerdir.

Uydu: Bir gezegenin çekiminde bulunarak onun çevresinde dolanan küçük gezegendir

Uzay: Dünyanın atmosferi dışında evrenin geri kalan kısmına verilen addır.

T

Tabaka: Katman demektir.

Taban Seviyesi Ovası: Akarsuların taban seviyesine ulaştığı yerlerde, eğimin azalması nedeniyle taşıdığı maddeleri biriktirmesi ile oluşan ovalardır.

Tabanlı Vadi: Vadi içinde yer alan akarsu yatağının her iki yanında genişçe düzlükler oluşmuş geniş vadilerdir.

Takımada: Birbirine yakın küçük büyük birçok adaların bir arada oluşturduğu adalardır.

Takke Buzulu: Dağların bütün yamaçlarını çevreleyen buzul kütlesidir.

Taraça: Akarsu vadilerinin dışında ya da göl ve deniz kenarlarında görülen şekillerdir.

Tarama Yöntemi: Harita oluşturma tekniklerinden biri olan, kalın kısa, sık ince şeklindeki haritalardır.

Tarım: Yararlı bitkileri yetiştirmek amacıyla toprak üzerinde yapılan çalışmaların tümüdür.

Tarımcılık: Tarım ile ilgili uğraş veren kişi ya da kuruluşların sektörüdür.

Tarih Değiştirme Çizgisi: Başlangıç meridyenin yüz seksen derece doğusunda ya da batısında bulunan meridyene verilen isimdir.

Taş Kömürü: Jeolojik dönemler boyunca dönüşüme uğrayarak büyük bir kalori gücü kazanan, bitki fosillerinden oluşan doğal yakıttır.

Taş: Küçük kaya kırıntılarıdır.

Taşküre: Yerkabuğu demektir.

Tayfun: Çin Denizi’nde ve Hint Okyanusu’nda görülen şiddetli kasırgadır.

Tefra: Volkanlardan atılan katı maddelerin tümüne verilen isimdir.

Tektonik Çukurlar: Tektonik faaliyetler sonucunda oluşmuş çukurlardır.

Tektonik Göl: Tektonik faaliyetler sonucunda oluşmuş çukurlukların su ile dolması sonucunda oluşan göllerdir.

Tektonik: Parçalanıp dağılmış yer katmanlarının birbirleri ile olan ilgilerini araştıran bilim koludur.

Tepe: Bir yerin ya da bir şeyin en üstteki bölümüdür.

Termik Alçak Basınç: Sıcaklığa bağlı olarak oluşan basınçtır.

Termik Yüksek Basınç: Soğumaya bağlı olarak oluşan basınçtır.

Terra Rosa: Bünyesinde demir bulunduran kızıl renkli topraklardır.

Ticaret Rüzgarları: Alize rüzgarlarının diğer adıdır.

Tombolo: Kıyı açığında yer alan adaları anakaraya ya da adaları birbirine bağlayan kıyı oklarına denir.

Topoğrafya: Bir arazi yüzeyinin tabii veya suni ayrıntılarla meydana getirdiği şekildir.

Toprak Kirliliği: Toprağa karışan zararlı katı, sıvı ve gaz atıklar ile insanların yanlış kullanımı sonucu toprağın, doğal özelliklerinin değişmesiyle görülen kirliliktir.

Tornado: Çok şiddetli, can ve mal kaybına fazlaca sebep olan bir rüzgardır.

Tortul Kayaçlar: Metamorfik, başkalaşım, magmatik türünde olan kayaçlardır.

Tortul: Tortullaşma sonucu oluşmuş maddelerdir.

Toryum: Nükleer bir yakıttır.

Traverten: Kalsiyumlu kimyasal tortul kayaçlardır.

Tropikal Kuşak: İki tropika arasında bulunan bölgedir.

Troposfer: Atmosferin 11 km kalınlığındaki ilk katmanıdır.

Tsunami: Genellikle okyanus sınırları içerisinde görülen, büyük hasarlara sebep olabilen, tektonik hareketlerin de etkisiyle oluşabilen doğal afetlerden biridir.

Tundra İklimi: Kuzey yarım kürede altmış derece paralel civarı ile kutup ikliminin arasında yayılış gösteren iklimdir.

Tundra Toprak: Kuzey yarımkürenin yüksek enlemlerinde düşük sıcaklıkların olduğu yerlerde oluşan topraklardır.

Turizm: Dinlenmek, eğlenmek, görmek ve tanımak gibi amaçlarla yapılan geziler ve bir ülkeye veya bir bölgeye turist çekmek için alınan ekonomik, kültürel, teknik önlemlerin, yapılan çalışmaların tümüdür.

Turizmci: Turizm ile ilgilenen kişinin sektörüdür.

Tuz: Bir asit ve baz arasında gerçekleşen kimyasal tepkime sonucunda suyla birlikte oluşan maddedir.

Tüf: Çok sayıda gözenek içeren volkanik bir kayaçtır.

Tünel: Genel anlamda yeraltından ya da dağ içinden kazı yapılan demektir.

Ş

Şelale: Bir nehrin yüksekten düşmesiyle meydana gelen büyük çağlayandır.

Şelf: Karaları çevreleyen ve karalardan sayılan, 200 metre derinliği olan deniz dipleridir.

Şemosfer: Dünyayı çepeçevre saran gaz tabakasıdır.

Şimşek: Havanın iyi bir iletken olmaması bünyesinde elektrik yükleri bulunduran bulutların neden olduğu ışınlamalardır.

Şist: Yaprak şeklinde kolayca birbirinden ayrılabilen plakalardan oluşan kristalsi kayaçlardır.

S

Sabah: Gece ile öğle arasındaki zaman dilimidir.

Sağanak: Birdenbire başlayıp çoğunlukla kısa süren şiddetli yağmurdur.

Samanyolu: Dünyanın yer aldığı, güneş sistemini içeren galaksinin adıdır.

Samyeli:  Kuru, çöl rüzgarıdır.

Sanayi: Hammaddelerin veya yarı işlenmiş maddelerin kullanıma hazır hale getirilmesidir

Sanayicilik: Sanayi dalı ile ilişkili olan demektir.

Sanayileşme: Bir yerin belli bir zaman zarfında sanayi yönünden gelişmesi durumudur.

Sander: Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların taşıdığı malzemeleri biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir.

Sarkıt: Mağara gibi yeraltındaki boşlukların tavanlarından sarkan çubuk şekline benzeyen oluşuklardır.

Satürn: Atmosferin yüksek tabakalarında kutup ışıklarının ortaya çıkmasına neden olan gezegendir.

Savan: Tropik yağmur ormanları ile kuru çöller arasındaki geçiş bölgesinde yer alan geniş uzun çayırlardır.

Sediment: Bir sıvının bekletilmesi veya sanfrüfüj edilmesi sonucu dibe çöken maddedir.

Seki: Yatağına alüvyonları yaymış olan akarsuyun yeniden canlanarak yatağını kazması ve derinleştirmesi sonucunda oluşan basamaklardır.

Selüloz: Hemen hemen bütün bitkilerde bulunan maddedir.

Senklinal: Kıvrım dağlarının oluk kısımlarına verilen addır.

Sera Etkisi: Işınların gazlar tarafından tutulmasına verilen isimdir.

Sera Gazları: Sera etkisine neden olan gazlardır.

Sera: Doğal çevre koşullarının uygun olmadığı mevsimlerde ya da yörelerde, bitkilerin yetiştirilmesi için uygun koşulların oluşturulduğu yollardır.

Seracılık: Sera ile ilgilenen kişilerin sektörüdür.

Set gölü: Göl oluşumuna müsait, çukur alanların açık olan kısımlarının, çeşitli olaylarla tıkanması sonucu meydana gelen göllerdir.

Seyf: Afrika’da kurak bölgelerin kumul çöllerinde rastlanan çok uzun boyuna olan kumul şekillerindendir.

Sıcaklık Ortalaması: Herhangi bir yerde, bir yıllık süre içinde her gün saptanan hava sıcaklıklarını toplamının gün sayısına bölünmesiyle elde edilen veridir.

Sıcaklık: Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu veya ılıklığını gösteren niceliktir.

Sınır: Birbirine komşu iki devleti birbirinden ayıran uluslararası anlaşmalarla belirlenmiş arazi şerididir.

Sıradağ: Birçok dağın birleşmesiyle oluşan dağ topluluğudur.

Sırt: İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şeklidir.

Sileks: Çakmak taşı demektir.

Silindirik Projeksiyon: Bir kürenin çevresine silindir şeklinde bir kağıt sarılmasıyla oluşturan projeksiyon türüdür.

Sirk Buzulu: Sirk adı verilen kenarları sarp çukurlarda biriken karların değişikliğe uğramaları sonucu meydana gelen buzullardır.

Sirk: Kenarları sarp, yarım daire veya buna benzer şekildeki çanaklardır.

Sirokko: Büyük Sahra çölünde oluşan ve Akdeniz’i geçerek Güney Avrupa’yı etkileyen sıcak ve kuru rüzgardır.

Sis: Yeryüzüne inip her şeyi saran, uzağı görmeyi engelleyen kalın ve yoğunlaşmış su buharı katmanıdır.

Sismoloji: Deprem dalgalarını ölçen alettir.

Siyasi Harita: Devlet ve ülke sınırlarını gösteren haritadır.

Skyer Kıyı Tipi: Çok parçalı ve girintili çıkıntılı görünüme sahip olan kıyı tipidir.

Son Dördün: Ayın evrelerinden biridir.

Sonbahar: Yaz mevsimi ile kış mevsimi arasındaki mevsimdir.

Step: İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur.

Stratosfer: Hava olaylarının rastlanılmadığı, dünyayı oluşturan katmanlardan bir tanesidir.

Su: Canlıların yaşamasını sağlayan hayati önemi olan moleküldür

Subatan: Suların yeraltına girdiği kısımdır.

Subtropikal İklim: Dünyanın tropik kuşağının hemen güney ve kuzey sınırındaki iklim tipidir.

Sulama: Bitkilerin ihtiyaç duyduğu ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun yapay olarak getirilmesidir.

Süpernova: Enerjisi biten büyük yıldızların şiddetle patlaması durumuna verilen addır.

Süreksiz Akarsular: Yılın sadece belirli dönemlerinde akışı olan akarsulardır.

Sürempoze: Yarma vadilerdir.

Sürgü: Bir buzul vadisinde, çukur olan kısımları birbirlerinden ayıran yerli kayadan oluşmuş çıkıntılardır.

R

Rafting: Akarsu üzerinde yapılan ve akarsu sporlarının en çok ilgi gören dalıdır.

Rakım: Herhangi bir noktanın deniz seviyesine göre yüksekliğidir.

Rasat: İklim elemanlarının gözlenip kayıtların tutulduğu yerdir.

Reg: Yüzey kısımları deflasyon uğramış alüvyal depolardır.

Regosel: Gevşek ve derin tabakalar üzerinde oluşmuş topraklardır.

Regresyon: Deniz gerilemesidir.

Rejim: Akarsuyun akımının yıl içerisinde gösterdiği değişmelerdir.

Relikt: İklim koşullarının değiştiği zamanlardan kalan formasyon topluluklarının üyeleridir.

Rendzina: Genellikle yumuşak kireç taşları üzerinde gelişen materyallerdir.

Renklendirme Yöntemi: Eşyükselti eğrileriyle birlikte kullanılan, derinlik ve yükselti basamaklarının renklerle gösterildiği tekniktir.

Resif: Mercan adı verilen, toplu halde ve bir yere tutunarak hayatını devam ettiren deniz canlılarının kalker iskeletlerinin üst üste birikmesiyle ve su yüzeyine çıkmasıyla meydana gelen biriktirme şekillerindendir.

Rezerv: Yatağında ya da havzasında bulunduğu hesaplanan, henüz işletilmemiş kömür, demir, petrol vs şeylerdir.

Ria Kıyı Tipi: Ağız kısmı deniz istilasına uğramış olan akarsu vadilerindeki kıyı tipidir.

Richter Ölçeği: Yerkabuğundaki deprem dalgalarının büyüklüğünü kaydeden alettir.

Ripple Mark:  Kurak bölgelerde rüzgarın meydana getirdiği küçük yer şekilleridir.

Rutubet: Nem demektir.

Rüzgar Enerjisi: Doğal, yenilebilir, temiz ve sonsuz bir güçtür.

Rüzgar Gülü: Deniz pusulasına monte edilen ve en hafif rüzgarın bile hangi yönden estiğini gösteren bir karttır.

Rüzgar: Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru olan, yatay yönlü hava hareketleridir.

P

Paleocoğrafya: Kara ve denizlerin, dağ sıralarının ve vadilerin, tarihin her dönemdeki dağılışlarını inceleyen bilim dalıdır.

Paleontoloji: Fosil bilimi demektir.

Pangea:  Tek kıta adındaki süper kıtadır.

Parabolik Kumullar: Kurak bölgelerde rüzgar tarafından oluşturulan kumul şekillerindendir.

Paralel: Ekvator’a paralel olarak çizilen hayali çizgilerdir.

Patika: Dağ ya da orman içerisindeki keçi yoludur.

Pedoloji: Toprakların yapısını inceleyen bilim dalıdır.

Peneplen: Akarsu aşınım döngüsünün ileri safhasını meydana getiren jeomorfolojik bir birimdir.

Peribacası: Yanardağ patlaması ardından ya da sel sularının etkisi ile oluşan şekillerdir.

Petrol: Yerküre içerisinde organik materyalin başkalaşımı ile oluşmuş bir hammaddedir.

Piedmont Buzullar: Bir dağ yamacında yer alan vadi buzullarının, o dağ eteklerinde birbirleriyle birleşmeleri sonucu oluşmuş buzullardır.

Piedmont Ovalar: Dağ eteği ovalarıdır.

Plaj: Kıyı çizgisi boyunca uzanan, kum veya çakıllardan oluşan biriktirme şekillerindendir.

Plato Buzulları: Sürekli kar sınırından daha yukarıda bulunan platoların üzerlerini örten örtü şeklindeki buzullardır.

Plato: Çevresine göre yüksekte kalan ve akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış geniş düzlüklerdir.

Plüton: Güneş sistemindeki küçük gezegendir.

Podzol: Orta kuşağın serin ve nemli kesimlerinde, çoğunlukla iğne yapraklı orman formasyonu altında gelişmiş topraklardır.

Polye: Dolin ve uvalalardan daha geniş karstik arazilerdir.

Poyraz: Ülkemize doğru kuzeyden esen soğuk rüzgarlardır.

Prekambriyen: Dünya oluştuktan sonra yaşanan ilk evredir.

Projeksiyon: Engebe ve çukurlukların düz sayılarak yükseltinin 0 metre kabul edilmesidir.

Pusula: Yön bulmaya yarayan bir alettir.

Püskürük: Volkan içinde bulunan materyallerin, volkan patlaması ardından yükselerek dışarıya doğru dikine yapmış olduğu harekettir.

Ö

Öğle: Sabah ile ikindi arasında kalan zaman dilimidir.

Ölçek: Çizimi yapılacak olan araziye ait gerçek uzunluklar haritaya aktarılırken belli oranlar dahilinde küçültülmesidir.

Ölü Falez: Fırtınalı zamanlarda dalgaların erişemediği falezlerdir.

Özel Haritalar: Uzmanlarca çizilen haritalardır.

Özel Konum: Ülkelerin kıtalara, komşulara, denizlere, boğaz ve geçitlere ve yer şekillerine göre özelliklerini temsil eden kavramdır.

O

Obruk: Düşey doğrultuda olan doğal karstik kuyu tarzındaki yerlerdir.

Obsidiyen: Volkanik faaliyetler sonucu oluşan camsı kayaçtır.

Oğlak Dönencesi: Dünyayı ortadan ikiye bölen ekvator çizgisinin kuzeyindeki dönencenin adıdır.

Okyanus: Dünyadaki büyük çukurlukların sularla doğması sonucu oluşan en büyük su kütleleridir.

Okyanusal İklimi: Avrupa’nın batısında görülen, su akıntılarına sebep olan bir iklim tipidir.

Okyanusya: Diğer adıyla Avustralya olan kıtanın adıdır.

Orman sınırı: Ormanların yetişebildiği en üst sınırdır.

Orman: Ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar vs gibi canlıların oluşturduğu fiziksel çevredir.

Orografik Yağışlar: Yağış çeşidi olan, dar ve dik arazilerde görülen yağıştır.

Orojenez: Dağ oluşumu demektir

Orta Kuşak: Ilıman iklimlerin görüldüğü kuşaktır.

Orta Ölçekli Haritalar: Ölçeği 1/200.000 ile1/500.000 arasında olan haritalardır.

Ot: Küçük, ince yapılı bitkilerdir.

Ova: Deniz yüzeyine göre değişik yüksekliklerde olan az eğimli yerlere verilen isimdir.

Ozon Tabakası: Mor ötesi ışınlarının büyük kısmını tutan tabakadır.

N

Nadas: Tarlanın bir yıl ekilmeyip sürülerek bir yıl dinlendirilmesidir.

NASA: Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi adındaki kuruluştur.

Nem: Havada bulunan su buharı miktarıdır.

Nemlilik: Havada bulunan su buharı kütlesinin ağırlığıdır.

Neptün: Güneşe en uzak gezegendir.

Nüfus Coğrafyası: Coğrafyanın nüfusla ilgilenen dalıdır.

Nüfus Patlaması: Nüfusun kısa bir zaman içerisinde birden aşırıca yükselmesidir.

Nüfus Piramidi: Herhangi bir yerin nüfus özelliklerini göstermede, temel amaçlardan biri de nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını gösteren piramitlerdir.

Nüfus Politikaları:  Ülkelerin nüfuslarını kontrol edebilmek amacıyla ve nüfuslarına yön vermek amacıyla uyguladığı politikalardır.

Nüfus Sayımı: Nüfusun nicel ve nitel durumlarını belirlemek amacıyla yapılan sayımdır.

Nüfus: Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.

M

Maar: Sığ krater gölüdür.

Maden: Yerkabuğunun iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan minerallerin adıdır.

Madencilik: Maden işi ile uğraşan kişilerin sektörleridir.

Magma: Yerkabuğu altında bulunan sıcak ve sıvı maddedir.

Magmatik Kayaç: Volkanik faaliyetler sonucunda oluşan kayaçlardır.

Mağara:  Çeşitli boyut ve şekillerde olabilen, geniş yer altı boşluklarına mağara denir.

Maki: Akdeniz İklimi bitki örtüsü olan çalı topluluklarıdır.

Makroklima:  Büyük iklim tipleridir.

Maksimum Nem: Nemin doyma miktarıdır.

Manganez: Gümüş beyazı renginde olan bir elementtir.

Mansap: Akarsuyun okyanus, deniz, göl gibi ağız tarafındaki kesimidir.

Mantarkaya: Kolay çözülen ve aşınan tabakaların aşınıp parçalanması, sert blokların ise yüksekte kalmaları suretiyle oluşan aşınım şeklidir.

Manto: Litosfer ve çekirdek arasında kalan sıcak kattır.

Mars: Güneşe uzak olan gezegenlerin dördüncüdür.

Matematik Konum: Dünya üzerindeki bir yerin enlem ve boylamlara göre yerinin belirlenmesidir.

Meltem: Sıcaklık ya da basınç farklarından dolayı, gece ya da gündüz, dağdan vadiye vadiden dağa ya da karadan denize denizden karaya doğru esen rüzgarlardır.

Menba: Bir akarsuyun kaynaklarını topladığı ilk kesimlerdir.

Menderes: Eğimin azaldığı yerlerde, akarsu hızının yavaş olmasından ötürü ve buna bağlı olarak ‘’s’’ biçimindeki bir doğal görünümdür.

Menderesli Vadi: Menderes şeklindeki akarsuların içinde oluşan vadilerdir.

Meridyen: Paralelleri dik kesen hayali çizgilerdir.

Merkür: Güneşe en yakın gezegendir.

Mermer: Metamorfik olayı sonucunda oluşan kalkerlerin kristalleşmesiyle meydana gelen bileşimdir.

Mesken: Barınılan yer demektir.

Meteor: Gökyüzünde bir yerden kopup başka gök cisimlerinin etkisi altına giren daha küçük gök cisimleridir.

Meteoroloji: Daha çok atmosferin alt bölümünü oluşturan troposferin tamamını inceleyen alandır.

Mevsim: Bir yılın farklı iklimsel özelliklere sahip olan bölümleridir.

Mevsimlik Rüzgarlar: Yılın bir yarısında belirli bir yönden, diğer yarısında ise tam tersi yönden esen rüzgarlardır.

Milibar: Bir barın binde biri değerindeki atmosfer ölçü birimidir.

Mineral: Kayaçların yapısını oluşturan kimyasal birleşimdir.

Mistral: Fransa’nın kara kısmından başlayarak Akdeniz’de doğru esen soğuk rüzgarlardır.

Moren: Buzulların biriktirme şekillerindendir.

Muson İklimi: Tropikal iklim özellikleri taşıyan, daha çok Asya’nın güneyinde etki gösteren iklim tipidir.

Muson Rüzgarları: Yazın denizden karaya, kışın ise karadan denize doğru esen mevsimlik rüzgarlardır.

Mutlak Nem: Sıcaklık ve buharlaşmanın fazla olduğu yerlerde görülen nemdir.

L

Lagün: Kıyı kordonunun oluşumuyla eskiden koy olan kısmın denizden ayrılarak göl durumuna gelmesidir.

Lapya: Kalkerli yamaçlarda yağmur ve kar sularının yüzeyi eriterek açtıkları küçük oluklardır.

Laterit: Yüksek sıcaklık ve bol yağış altında gelişmiş kırmızı topraklara verilen isimdir.

Lav: Volkanizma sırasında yeryüzüne çıkan sıvı maddelerdir.

Lejant: Haritalarda kullanılan özel işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bölümdür.

Liman Kıyı Tipi: Haliçli kıyıların gelişimi ve birtakım şekil değişikliklerine uğramaları sonucu meydana gelen kıyı tipidir.

Liman: Gemilerin barınarak yük alıp boşaltmalarına, yolcu indirip bindirmelerine uygun kuruluşları olan doğal ya da yapay sığınaktır.

Limnoloji: Göl bilimidir.

Linyit: Termik santrallerde yakıt olarak kullanılan, kahverengi kömür de denilen bir kömür çeşididir.

Litosel: Taşlı topraklara verilen addır.

Litosfer: Taş küredir.

Lodos: Ülkemize doğru güneybatıdan esen ve sıcaklıkların yükselmesine neden olan rüzgardır.

Lös: Rüzgarların taşıdıkları materyallerdir.

Lünet: Hilale benzeyen rüzgar birikim şekillerindendir.

K

Kabartma Yöntemi: Yükselti değerleri belli oranda küçültülerek ve yer şekilleri kabartılarak gösterilen harita oluşturma tekniklerinden biridir.

Kahverengi Orman Toprağı: Orta kuşakta yaprağını döken orman formasyonları altında gelişen topraklardır.

Kahverengi Toprak: Orta kuşakta step formasyonunun hakim olduğu bölgelerin en yaygın toprak tipidir.

Kalanklı Kıyılar: Kalkerlerden meydana gelen sahalarda görülen ve derin koy, küçük körfezlerin yer aldığı kıyılardır.

Kaldera: Volkanik faaliyetler sonucunda yanardağın eteğinde oluşan çöküntülere verilen isimdir.

Kalker: Kireç taşıdır.

Kalsimorfik Toprak: Kireç oranının yüksek olduğu yerlerde bulunan topraklardır.

Kambriyen Patlaması: Kambriyenin başlangıcındaki canlı çeşitliliğindeki ani artıştır.

Kambriyen: Jeolojik bir devir olan ve günümüzden 520 milyon yıl önce başladığı ve 10 milyon yıl sürdüğü hesaplanan dönemdir.

Kame: Buzul biriktirme şekli olan masaya benzeyen tepelerdir.

Kanal: İnsanlar tarafından belirli bir gayeyle açılan su yoludur.

Kanyon Vadi: Çok nemli ya da yarı kurak bölgelerde oluşmuş derin ve dimdik kenarlı vadilerdir.

Kapalı Havza: Sularını denize ya da göle ulaştıramayan akarsuların oluşturdukları havzadır.

Kapız: Kanyon vadilerin Toroslardaki adıdır.

Kaplıca: Maden sularından yararlanma amacıyla kaynarcaların çevresinde kurulan tesislere verilen genel isimdir.

Kar: Katı haldeki bir yağış çeşididir.

Kara Meltemi: Gece vakitlerinde karadan denize doğru esen meltemlerdir.

Karasal İklim: Kıtaların orta kesimlerinde deniz etkisinden uzak yerlerde görülen soğuk iklimdir.

Karayel: Balkanlardan yurdumuza doğru esen soğuk ve kuru rüzgarlardır.

Karstik Bölge: Karstik şekillerin bulunduğu arazilerdir.

Karstik: Aşınıma karşı dirençsiz, kolay eriyebilen kayalardır.

Kasaba: Köyden büyük, şehirden küçük yerleşimlere verilen isimdir.

Katman: Birbiri üzerinde bulunan yassıca maddelerden her biridir.

Kaya: Maddelerin veya minerallerin karışımına verilen isimdir.

Kayaç: Doğada bulunan sert yapılı bir cisimdir.

Kaynak: Yer altı sularının kendiliğinden çıktığı yerlerdir.

Kertik Vadi: Çentik vadidir.

Kesir Ölçek: Haritadaki küçültme oranının bayağı kesirle ifade edilmesidir.

Kestane Rengi Toprak: Orta kuşağın serin ve nispeten fazla yağış alan kesimlerinde uzun boylu stepler ve ağaçlı stepler altında gelişen topraklardır.

Keşişleme: Yurdumuzda güneyden esen, çöl etkili, sıcak rüzgardır.

Kıble: Ülkemize doğru güneyden esen sıcak rüzgardır.

Kır: Tarım ve hayvancılık işlevlerinin birlikte yapıldığı ya da birinin diğerine göre ön plana çıktığı yerleşmelerdir.

Kırağı: Soğuyan zeminler üzerindeki yoğunlaşmanın buz kristalleri şeklinde olmasıdır.

Kırgıbayır: Kurak bölgelerdeki verimsiz kötü topraklardır.

Kırık Dağ: Kıvrılma özelliğini yitirmiş olan tabakaların kırılmasıyla oluşan dağdır.

Kırkikindi Yağışları: Konveksiyonel yağışın İç Anadolu Bölgesindeki yerel adıdır.

Kırmızı Toprak: Daha çok Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde görülen ve bünyesinde demir mineralini bulunduran topraklardır.

Kış Musonu: Yaz musonunun tersi olan mevsimlik bir rüzgardır.

Kış: Soğuk ya da ılık geçen, sonbahar ve ilkbahar arasındaki mevsimdir.

Kıta Sahanlığı: Karasal kabuğun deniz ya da okyanuslar altında kalan kısmıdır.

Kıta: Dünyadaki karaları oluşturan büyük kara parçalarıdır.

Kıvrım Dağlar: Yerdeki kalın tortuların yandan gelen basınçla sıkıştırılması sonucu birbirini izleyen dağlardır.

Kıyı Bölgesi: Deniz seviyesindeki bölgelere verilen isimdir.

Kıyı Kordonu: Bir kıyı okunun, koyun ağzını kapatacak şekilde gelişmesiyle oluşan birikim şekillerindendir.

Kıyı Oku: Koyların ağızlarındaki bir burundan karşı buruna doğru uzanmalarıyla ok biçiminde biriken birikim şeklidir.

Kıyı: Büyük su kütlelerinin karayla birleştiği yerdir.

Kil: Doğada bolca bulunan ve güzellik alanında kullanabilen bir mineraldir.

Kiltaşı: İnce taneli kilin zamanla kat kat yığılması sonucu meydana gelen taştır.

Klimatoloji: İklimle ilgilenen bilim dalıdır.

Kolüvyal Toprak: Çeşitli faktörlerin etkisiyle eğimli yamaçlar boyunca aşağıya doğru sürülen kum ve çakıl karışımı topraklardır.

Kom: Hayvanların otlatıldığı bir yerleşme tipidir.

Konik Projeksiyon: Bir kürenin çevresine koni şeklinde bir kağıdın orta enlemlere değecek şekilde sarılmasıyla oluşturan projeksiyon türüdür.

Konsekant Akarsular: Eğime uymuş, uyumlu akarsulardır.

Konveksiyonel Yağış: Yükselim yağışlarıdır.

Korrazyon Gücü: Rüzgar aşındırması gücüdür.

Koy: Göl, deniz veya okyanusların karaların içine doğru yaptığı sığdır.

Kör Vadi: Karstik bölgelerde, kayaçların eritilmesiyle oluşmuş vadilerdir.

Köy: Mahalli idare teşkilatının en küçük yerleşim yeridir.

Krater Gölü: Sönmüş volkan kraterlerinin içinde olan göldür.

Krater: Volkanizmanın ağız kısmında oluşan şekildir.

Krivetz: Romanya’nın iç kesimlerinden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk rüzgarlardır.

Kumsal: Kıyılarda dalga ve akıntıların taşıdıkları maddeleri biriktirmesi ile oluşan alanlara kumsal denir.

Kumtaşı: Kum tanelerimin doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır.

Kumul: Rüzgarla taşınan kum tanelerinin belirli koşullar altında üst üste birikmesiyle oluşan ve çeşitli şekillerde bulunan kum yığınlarıdır.

Kuraklık: Bir bölgede nem miktarının geçici dengesizliğinden kaynaklanan su kıtlığı olarak tanımlanan doğal bir iklim olayıdır.

Kurşun: Doğada en çok çıkarılan madenlerden olan ve çok kullanılan bir madendir.

Kuru Vadi: Kurak bölgelerde su geçirmeyen ölü vadilerdir.

Kuşak: Isı ve yağışa göre belirlenmiş yerlerdir.

Kutup Kuşağı: Dünyamızın kuzeyindeki soğuk kuşaktır.

Kuyruklu Yıldız: Galakside donmuş gazlar ve suyun aniden birleşmesi sonucu oluşan bir cisimdir.

Kuzey Amerika: Büyük Okyanusu’nun doğusunda, Atlantik Okyanusu’nun batısında yer alan, sonradan insan tarafından keşfedilen kuzey yarım küredeki kıtadır.

Kuzey Kutup Dairesi: Kuzey kutup noktasını daire biçiminde çevreleyen bölgedir.

Kuzey Yarım Küre: Dünyayı ikiyi bölen ekvator çizgisinin kuzeyinde kalan yarım küredir.

Küçük Ölçekli Haritalar:  Ölçeği 1/500.000’den daha küçük olan haritalardır.

Kükürt: Doğada yaygın olarak bulunan, limon sarısı bir madendir.

Kül Yağmuru: Volkanik faaliyetler sonucunda bulutlara karışan malzemelerin, yağmurla yeryüzüne inmesidir.

J

Jeo: Yer demektir.

Jeodezi: Dünyanın şekli ve ölçüleri ile ilgilenen bilim dalıdır.

Jeofizik: Yerküre ve atmosferin,  gezegenlerin, uyduların ve güneşin fiziksel ve yapısal özelliklerini fizik ve matematik yöntemler kullanarak inceleyen bilim dalıdır.

Jeolog: Yer bilimcisidir.

Jeoloji: Kısacası yer bilimi demektir.

Jeolojik Devirler: Dünyanın oluşumundan günümüze kadar geçen zaman dilimleridir.

Jeolojik: Jeoloji ile ilgili olan demektir.

Jeomorfoloji: Yeryüzü şekillerinin tanımlanmasını ve oluşum süreçlerinin açıklanmasını konu edinen bilim dalıdır.

Jeomorfolojik: Jeomorfoloji ile ilişkili olan demektir.

Jeopolitik: Bir ülkenin dünyadaki coğrafi konumu ile siyasal ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Jeosenklinal: Akarsular ve buzullar, aşındırıp taşıdıkları maddeleri deniz ya da okyanus tabanlarında biriktirdikleri geniş alanlardır.

Jeotermal Enerji: Yerkürenin iç ısısından istifade edilerek elde edilen enerjidir.

Jips: Alçıtaşıdır.

Jüpiter: Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.